Het gapen is een klein kunstje, wat vaak erg vermakelijk wordt gevonden; jij gaapt en je paard gaapt uitgebreid met je mee. Naast grappig heeft deze oefening ook een praktisch doel – die wagenwijde paardengeeuw zorgt ervoor dat jij even een snelle blik in dat zwarte, naar-gras-stinkende gat kunt werpen. Loszittende, missende of afgebroken tanden zijn zo gespot, evenals wondjes en andere stinkende onplezierigheden. Jij hoeft nooit meer met je vingertjes een onwillende, nukkige mond open te trekken; je paard kan zijn hobby van ‘onwelkome vingerkootjes afbijten’ langs zich neer leggen (om die te vervangen met de bezigheid ‘met lege waterbakken gooien’).
Het aanleren van dit kunstje is echter een iets lastiger verhaal; het gapen is namelijk redelijk lastig uit te lokken, waardoor het aanleren en het koppelen van een commando ook ingewikkeld wordt. Ik leer zelf deze oefening aan door goed te observeren; sommige paarden gaan afwachtend gapen als ze bepaald voer krijgen of als hun voedsel een rare smaak heeft, iets wat ze niet gewend zijn te krijgen. Djurre ging vroeger bijvoorbeeld na de dagelijkse senior-muesli-maaltijd steevast gapen, waarschijnlijk omdat hij probeerde een van de kleinere mueslibrokjes tussen zijn tanden vandaan te halen.
Jonge paarden (veulens en jaarlingen) gaan vaak ‘kauwen’ als ze in de buurt zijn van (onbekende) oudere paarden; een manier om onderdanigheid te tonen. Ik ben (net zoals jij) een graseter, doe mij geen pijn.
Het is een overdreven kauwende beweging met de mond, waarbij de mond bijna net zo ver open gaat als bij het gapen – als een vis die naar lucht hapt. Paarden laten dit ook wel eens zien als ze een bestraffing krijgen; een wijze van ‘berouw’ tonen – Lieve gaat tegenwoordig bijna standaard gapen na een berisping, maar dit doet ze niet uit onderdanigheid. Ze weet dat ik van het gapen moet lachen. Lachen = niet meer boos. Doel = bereikt. Bij dit laatste scenario – het kauwen als gevolg van een bestraffing – is het natuurlijk, vanuit het paard gezien, heel vreemd om dan een beloning te krijgen; hij doet iets, wordt daarvoor gestraft – die handeling is dus blijkbaar niet gewenst – maar krijgt daarna vervolgens meteen een beloning, in zijn ogen voor nog steeds diezelfde handeling. Als trainer geef je dan hele gemixte signalen af, dus ik raad deze leermethode niet bijzonder enthousiast aan. Het is echter wel een optie, waarvoor je wel zou kunnen kiezen.
Technisch gezien zou je bij het kauwen niet écht belonen voor gapen, maar dus meer voor het wijd openen van de mond. Écht gapen op commando krijgen is overigens sowieso heel lastig; je paard maakt in het beste geval een beweging die heel erg op het gapen lijkt – en dit is ook heel logisch. Geen mens kan op commando echt geeuwen, maar een gaap nabootsen kunnen wij allemaal. Het is dan aardig onmogelijk om dit wél van je paard te verwachten, terwijl wijzelf, met al onze superieure hersentjes, dit ook niet kunnen.
Als laatste is er nog het gapen door imitatie; zo heb ik Lieve de oefening aangeleerd. Jij gaat zelf heel overdreven gapen, zo hard dat je kaak bijna uit de kom schiet zegmaar, en je paard gaapt met je mee (uiteindelijk, dan).
Bij alle uitlokmethodes beloon je natuurlijk voor een gaap (of wijd geopende mond) tot je paard dit aan een door jou verzonnen commando koppelt.
Doordat ik Lieve het gapen door imitatie heb geleerd, is bij ons het commando voor gapen een daadwerkelijke gaap van mij. Lieve geeuwt vervolgens gewoon met me mee. Dit hoeft echter niet; als je er niet als een idioot uit wil zien (als Lieve mijn commando niet volgt en eens niet gaapt – terwijl ik nog net niet mijn achterste kiezen heb tentoongesteld – sta ik echt voor lul) kun je bijvoorbeeld ook een stemcommando verzinnen. ‘Gááááááp!’
Daarnaast kun je de oefening ook nog aan een onervaren paard leren: door de oefening door een ander, ervaren paard uit te laten voeren, en hopen dat er automatisch meegegaapt wordt door het andere paard. Dit pas ik toe bij Chicka, die de oefening nog niet kent; ik laat Lieve gapen, beloon Lieve overdreven uitbundig en hoop dat Chicka uit jaloezie mee gaat gapen. Ik moet eerlijk zeggen dat Chicka het nog niet echt overneemt, terwijl normaalgesproken de Shetland-jaloezie voor aandacht altijd wel met volle bak aanwezig is. Dat Chicka deze oefening nog niet heel goed kent, is natuurlijk totaal geen ramp.
Neem dus de tijd voor deze oefening, maar je zult zien dat deze op een gegeven moment wel als vanzelf verschijnt. Ik ben er door al dat gegeeuw moe van; tot volgende week!
Instagram: @amra_mori
